Trầm cảm ở người cao tuổi không chỉ là vấn đề tâm lý mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe toàn diện. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tình trạng này, dẫn đến việc chậm trễ trong phát hiện và hỗ trợ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc người cao tuổi mắc trầm cảm, từ đó mang lại sự đồng hành và yêu thương đúng cách.
Có nhiều yếu tố nguy cơ gây trầm cảm ở người cao tuổi
Trầm cảm có thể do nhiều yếu tố nguy cơ gây ra. Ở một số người, sự thay đổi trong hoạt động của não bộ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và dẫn đến trầm cảm. Một số khác có thể rơi vào tình trạng này sau những biến cố lớn trong cuộc sống, như mắc bệnh nặng hoặc mất đi người thân yêu. Đặc biệt, những người phải đối mặt với áp lực cao, chẳng hạn như chăm sóc người thân bị bệnh nặng hoặc khuyết tật, thường dễ cảm thấy mệt mỏi và chán nản. Ngoài ra, cũng có những trường hợp trầm cảm xuất hiện mà không rõ nguyên nhân.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các yếu tố này có liên quan đến nguy cơ mắc trầm cảm, nhưng không nhất thiết gây ra trầm cảm:
+ Các tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như đột quỵ hoặc ung thư
+ Về di truyền, những người có tiền sử gia đình mắc bệnh trầm cảm có thể có nguy cơ cao hơn
+ Căng thẳng, bao gồm căng thẳng của người chăm sóc
+ Các vấn đề về rối loạn giấc ngủ
+ Cô lập xã hội và tình trạng cô đơn. Các nghiên cứu cho thấy sự cô đơn và cô lập xã hội có liên quan đến tỷ lệ trầm cảm cao hơn.
+ Thiếu tập thể dục hoặc hoạt động thể chất
+ Những hạn chế về chức năng khiến việc tham gia các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày trở nên khó khăn
+ Nghiện ngập và/hoặc nghiện rượu
Nếu bạn cảm thấy bị cô lập về mặt xã hội hoặc cô đơn, bạn không thể gặp bạn bè và gia đình trực tiếp vì bất kỳ lý do gì, hãy thử liên lạc qua điện thoại hoặc tham gia một câu lạc bộ nào đó. Tìm các mẹo giúp bạn duy trì kết nối nhiều hơn.
Làm sao để bạn nhận ra mình hoặc người thân có thể đang bị trầm cảm? Liệu trầm cảm có thay đổi biểu hiện khi bạn già đi? Trầm cảm ở người cao tuổi thường khó phát hiện hơn, vì các triệu chứng của họ có thể khác so với người trẻ. Ở một số người lớn tuổi, cảm giác buồn bã không phải là biểu hiện chính. Thay vào đó, họ có thể cảm thấy trống rỗng, mất hứng thú với những hoạt động từng yêu thích hoặc không muốn chia sẻ cảm xúc của mình.
Trầm cảm ở người cao tuổi có thể khó nhận biết vì các triệu chứng thường khác biệt so với người trẻ tuổi
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến. Tuy nhiên, mỗi người trải qua trầm cảm theo cách khác nhau, vì vậy có thể xuất hiện các triệu chứng không được liệt kê ở đây.
+ Cảm xúc buồn bã, lo lắng hoặc “trống rỗng” dai dẳng
+ Cảm giác vô vọng, tội lỗi, vô giá trị hoặc bất lực
+ Cơn cáu kỉnh, bồn chồn hoặc khó ngồi yên
+ Mất hứng thú với các hoạt động từng ưa thích
+ Giảm năng lượng hoặc mệt mỏi
+ Di chuyển hoặc nói chậm hơn
+ Khó tập trung, ghi nhớ hoặc đưa ra quyết định
+ Khó ngủ, thức dậy quá sớm vào buổi sáng hoặc ngủ quên
+ Ăn nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường, có thể tăng hoặc giảm cân không theo ý muốn
+ Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử hoặc cố gắng tự tử
Nếu bạn có nhiều dấu hiệu và triệu chứng này kéo dài hầu hết cả ngày, gần như mỗi ngày và chúng kéo dài hơn hai tuần, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Đây có thể là dấu hiệu của bệnh trầm cảm hoặc có bất thường về tình trạng sức khỏe nào đó. Đừng bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo. Nếu không được điều trị, bệnh trầm cảm nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong do tự tử.
Theo một cuộc khảo sát của Mental Health America về thái độ và niềm tin về bệnh trầm cảm:
+ Khoảng 68% người lớn từ 65 tuổi trở lên biết rất ít hoặc hầu như không biết gì về bệnh trầm cảm.
+ Chỉ có 38% người lớn từ 65 tuổi trở lên tin rằng bệnh trầm cảm là một vấn đề “về sức khỏe”.
+ Nếu bị trầm cảm, người lớn tuổi có nhiều khả năng “tự giải quyết” hơn bất kỳ nhóm nào khác. Chỉ có 42% sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế.
+ Những người dưới 64 tuổi thường xuyên đề cập đến các dấu hiệu của bệnh trầm cảm hơn những người từ 65 tuổi trở lên. Những dấu hiệu này bao gồm “thay đổi thói quen ăn uống” (29% so với 15%), “thay đổi thói quen ngủ” (33% so với 16%) và “buồn bã” (28% so với 15%).
+ Khoảng 58% người từ 65 tuổi trở lên tin rằng việc mọi người bị trầm cảm khi họ già đi là “bình thường”.
Trầm cảm ở người cao tuổi thường có xu hướng trở thành mạn tính, với tỷ lệ tái phát cao và khó phục hồi hoàn toàn giữa các giai đoạn. Khoảng 15% người cao tuổi sống trong cộng đồng hoặc tại các nhà dưỡng lão có triệu chứng trầm cảm. Mặc dù tuổi tác không phải là yếu tố trực tiếp gây trầm cảm, nhưng tình trạng góa bụa và các bệnh lý mãn tính lại là những yếu tố nguy cơ đáng kể thúc đẩy trầm cảm.
Có rất nhiều triệu chứng thường gặp của trầm cảm ở người cao tuổi
Giảm năng lượng và sự tập trung: Người bệnh thường cảm thấy kiệt sức, khó tập trung vào bất kỳ hoạt động nào.
Trên thực tế, các nghiên cứu cho thấy hầu hết người lớn tuổi đều cảm thấy hài lòng với cuộc sống của mình, mặc dù mắc nhiều bệnh tật hoặc vấn đề về thể chất hơn những người trẻ tuổi. Tuy nhiên, nếu bạn đã từng bị trầm cảm khi còn trẻ, thì bạn có nhiều khả năng bị trầm cảm khi đã lớn tuổi.
Đối với hầu hết mọi người, bệnh trầm cảm sẽ thuyên giảm khi được điều trị. Tư vấn, dùng thuốc hoặc bằng các hình thức điều trị khác có thể giúp ích. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn nghĩ rằng mình có thể bị trầm cảm. Người lớn tuổi có thể gặp phải một số loại trầm cảm sau:
– Rối loạn trầm cảm nặng: bao gồm các triệu chứng kéo dài ít nhất hai tuần, ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các công việc hàng ngày.
– Rối loạn trầm cảm dai dẳng (Rối loạn cảm xúc): tâm trạng chán nản kéo dài hơn hai năm, nhưng người đó vẫn có thể thực hiện các công việc hàng ngày, không giống như người mắc Rối loạn trầm cảm nặng
– Rối loạn trầm cảm do chất/thuốc: trầm cảm liên quan đến việc sử dụng các chất, như rượu hoặc thuốc giảm đau, rối loạn trầm cảm do tình trạng bệnh lý, trầm cảm liên quan đến một căn bệnh riêng biệt như bệnh tim hoặc bệnh đa xơ cứng.
Các dạng trầm cảm khác bao gồm trầm cảm loạn thần, rối loạn cảm xúc theo mùa…
Ở người cao tuổi, các biểu hiện trầm cảm thường nghiêng về trạng thái sầu uất, nghi bệnh, giảm tự tin và cảm giác vô giá trị. Một số người còn có xu hướng tự trách móc bản thân, thậm chí đi kèm hoang tưởng và ý định tự tử.
Trầm cảm ở người cao tuổi khác với người trẻ
Tỷ lệ mắc và tử vong liên quan đến trầm cảm gia tăng ở người cao tuổi vì cơ thể họ đã suy yếu và do đó dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do tự chăm sóc kém (ví dụ như mất nước hoặc hạ thân nhiệt đe dọa sự sống) và bất động (ví dụ như tắc tĩnh mạch).
Gần 20% các vụ tự tử hoàn thành diễn ra ở người cao tuổi. Tỷ lệ tử vong được giảm bằng cách điều trị trầm cảm hiệu quả.
Suy giảm nhận thức ở người cao tuổi trầm cảm được gọi là hội chứng sa sút tâm thần của trầm cảm (giả sa sút tâm thần). Dạng này dễ bị nhầm lẫn với sa sút tâm thần thực sự, xuất hiện ở khoảng 15% bệnh nhân trầm cảm cao tuổi. Ngược lại, có từ 25 – 50% bệnh nhân sa sút tâm thần thực sự cũng đồng thời bị trầm cảm.
Tỷ lệ mắc hầu hết các bệnh cơ thể tăng theo tuổi. Nhiều vấn đề về thể chất như:
Có liên quan đến nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm.
Ngoài ra, một số loại thuốc dùng để điều trị các bệnh lý này cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm, do đó cần cẩn trọng trong việc sử dụng thuốc.
Gia đình cần chú ý đến tâm lý, sức khỏe tinh thần của người cao tuổi
Trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn làm suy giảm sức khỏe thể chất ở người cao tuổi. Khi đối mặt với các thay đổi lớn trong cuộc sống như nghỉ hưu, thay đổi thói quen sinh hoạt hoặc mất đi những mối quan hệ xã hội, người cao tuổi rất cần sự quan tâm, thấu hiểu từ gia đình.
Việc gia đình chú ý đến tâm lý, sức khỏe tinh thần của người cao tuổi, đặc biệt là khi họ vừa nghỉ hưu, có thể giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng trầm cảm. Quan tâm, chia sẻ và tạo điều kiện để họ tham gia các hoạt động ý nghĩa sẽ giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
Là bạn bè hoặc thành viên gia đình của người bị trầm cảm, đây là một số điều bạn có thể làm:
Điều quan trọng là phải theo dõi các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh trầm cảm hoặc tự tử. Đừng ngại hỏi xem một thành viên gia đình hoặc bạn bè có cảm thấy chán nản hoặc có ý định tự tử không. Đây có thể là một cuộc trò chuyện không thoải mái, nhưng điều đó rất quan trọng. Đặc biệt là có nhiều khả năng hành động theo những suy nghĩ đó. Những câu hỏi của bạn có thể giúp người đó cởi mở về cảm giác của họ và khuyến khích họ tìm kiếm sự điều trị.
Trầm cảm ở người cao tuổi là một vấn đề cần được nhận biết và can thiệp kịp thời để bảo vệ sức khỏe tinh thần cũng như thể chất. Tại Phòng khám Đức Tâm An, chúng tôi chuyên cung cấp các dịch vụ:
Phòng khám Đức Tâm An tự hào là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tinh thần, mang đến giải pháp điều trị đa phương thức và chuyên biệt cho từng cá nhân.
Chúng tôi kết hợp đa dạng các phương pháp trị liệu, bao gồm thăm khám với bác sĩ chuyên khoa, trị liệu với chuyên gia tâm lý, và các hoạt động tập luyện thư giãn như yoga, thiền,… giúp giải quyết tận gốc các vấn đề sức khỏe tinh thần, từ mất ngủ, trầm cảm, lo âu, stress đến việc hỗ trợ duy trì sự ổn định sau điều trị. Đức Tâm An cũng chú trọng phòng ngừa tái phát các bệnh tâm lý và luôn đồng hành để khách hàng không còn phải đơn độc trong cuộc hành trình tìm lại sự an yên.
Chúng tôi hiểu rằng mỗi cá nhân có đặc điểm và nhu cầu điều trị riêng biệt. Vì vậy, các phác đồ điều trị tại Đức Tâm An được thiết kế chuyên biệt, phù hợp với từng hoàn cảnh địa lý, khả năng tài chính, tình trạng sức khỏe, và mong muốn cá nhân của từng khách hàng. Với cam kết đồng hành và tận tâm, chúng tôi mang đến liệu trình điều trị tối ưu nhất, giúp khách hàng phục hồi nhanh chóng và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn, bình an.
Liên hệ ngay để được hỗ trợ!
Tài liệu tham khảo:
Lo âu là phản ứng tự nhiên của con người trước căng thẳng, nhưng khi nỗi lo kéo dài và ảnh hưởng đến cuộc sống, đó có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu. Vậy làm thế nào để phân biệt lo âu bình thường và rối loạn lo âu? Hiểu rõ sự […]
Trầm cảm là một rối loạn tâm lý phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Mặc dù việc điều trị trầm cảm thường cần sự kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và thuốc, chế độ ăn uống là một yếu tố không thể bỏ qua trong quá trình phục hồi. […]
Những bức tranh đánh lừa thị giác luôn khiến chúng ta không khỏi ngỡ ngàng—thoạt nhìn thấy một hình ảnh, nhưng quan sát kỹ lại nhận ra điều hoàn toàn khác. Tuy nhiên, bạn có biết rằng ảo ảnh thị giác không chỉ là trò đánh lừa đơn thuần mà thực chất dựa trên cơ […]
Trong nhịp sống hối hả ngày nay, căng thẳng và stress là vấn đề phổ biến mà nhiều người phải đối mặt. Tuy nhiên, bạn có biết rằng một số thực phẩm không chỉ ngon miệng mà còn có thể giúp bạn giảm bớt căng thẳng? Hãy cùng khám phá TOP 8 thực phẩm giúp […]
