Trầm cảm tác động đến não bộ như nào? Bài viết sau đây sẽ đi sâu vào giải thích chủ đề này. Hiểu được từng tác động của trầm cảm với não bộ sẽ giúp không chỉ bệnh nhân mà còn người nhà cải thiện triệu chứng bệnh và nâng cao chất lượng sống.
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy trầm cảm có thể làm giảm khối lượng chất xám trong những vùng sau:
Hồi hải mã (Hippocampus): Phần não đó rất quan trọng đối với việc học và ghi nhớ, vùng dưới đồi kết nối với các phần khác của não, nơi kiểm soát cảm xúc và phản ứng với các hormone căng thẳng:
1. Amygdala (Hạch hạnh nhân – trung tâm xử lý cảm xúc): phát hiện các tác nhân gây căng thẳng từ môi tường và kích hoạt phản ứng căng thẳng.
2. Hypothalamus (Vùng dưới đồi – điều phối các chức năng cơ bản của cơ thể): nhận tín hiệu Stress từ Amygdala và phản ứng bằng cách gửi tín hiệu stress đến tuyến thượng thận thông qua dây thần kinh.
3. Tuyến thượng thận giải phóng noradrenaline và adrenaline để đáp ứng với các tín hiệu stress từ vùng dưới đồi.
4. Sau đó, vùng dưới đồi tiết ra hormon corticotropin (CRH), khiến tuyến yên tiết ra hormon vỏ thượng thận (ACTH).
5. ACTH khiến tuyến thượng thận tiết ra cortisol
Vỏ não trước trán: vùng này đóng một vai trò trong suy nghĩ và lập kế hoạch. Một số vùng não khác cũng sẽ nhỏ lại khi bị trầm cảm là Đồi thị (Thalamus), Nhân đuôi, Thùy đảo.
Một số vùng não khác cũng sẽ nhỏ lại khi bị trầm cảm là Đồi thị (Thalamus), Nhân đuôi, Thùy đảo.
Hình 1: Các vùng não liên quan đến hormone căng thẳng
Các nghiên cứu cho thấy căng thẳng và trầm cảm có thể làm tăng việc mất khối lượng chất xám. Trầm cảm càng nặng, mất khối lượng chất xám càng cao. Khi những khu vực này không hoạt động đúng cách, bạn có thể có các vấn đề như:
Trong tình huống căng thẳng mạn tính, việc giải phóng glucocorticoid quá mức cuối cùng có thể gây teo vùng đồi thị. Do hồi hải mã ức chế trục HPA nên teo vùng này có thể dẫn đến kích hoạt mạn tính trục HPA, điều này có thể làm tăng nguy cơ phát triển của bệnh. Bởi vì trục HPA là trung tâm của quá trình xử lý căng thẳng. Các cơ chế đang được kiểm tra bao gồm sự đối kháng của thụ thể glucocorticoid, thụ thể yếu tố giải phóng corticotropin 1 (CRF-1) và thụ thể vasopressin 1B.
Hình 2: Hoạt động của não bộ trong Trầm cảm
Trầm cảm càng nặng, mất khối lượng chất xám càng cao. Các nghiên cứu hình ảnh thần kinh về kích hoạt não cho thấy rằng hoạt động nghỉ ngơi ở vỏ não trước trán hai bên (DLPFC) của bệnh nhân trầm cảm thấp so với hoạt động ở những người không bị trầm cảm, trong khi hoạt động nghỉ ngơi ở vùng amygdala và vỏ não trước trán trong (VMPFC) của bệnh nhân trầm cảm cao hơn so với người không trầm cảm.
Mặc dù trầm cảm có thể gây ra những tổn thương thực sự cho não bộ nhưng tin tốt là não bộ cũng có khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Việc áp dụng các biện pháp can thiệp kịp thời và lối sống lành mạnh có thể giúp giảm thiểu tổn thương và thúc đẩy quá trình tái tạo của não.
Dưới đây là một số cách khắc phục và giảm thiểu tổn thương não bộ do trầm cảm:
Tuy nhiên, để khắc phục giảm thiểu tổn thương đến não bộ, hãy nên khám bệnh và điều trị sớm, thực hiện theo đúng hướng dẫn của các bác sỹ chuyên khoa tâm thần, điều này sẽ đảm bảo được khả năng lao động, học tập, chất lượng cuộc sống.
Tài liệu tham khảo: Stephen M. Stahl “Neuroscientific Basis and Practical Application”, Stahl’s Essential Psychopharmacology. Fourth Edition. P 349 – 354.
Trầm cảm – một rối loạn tâm lý phổ biến nhưng vẫn còn nhiều điều bí ẩn, đặc biệt là câu hỏi: “Liệu trầm cảm di truyền có thực sự là nguyên nhân chính?” Đối với những gia đình có người thân từng mắc trầm cảm, nỗi lo này càng trở nên sâu sắc. Trong […]
Trầm cảm sau sinh là một vấn đề sức khỏe tâm lý nghiêm trọng mà nhiều bà mẹ có thể gặp phải sau khi sinh con. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng, mà còn tác động đến khả năng chăm sóc và gắn kết với trẻ. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận […]
Rối loạn hormone là vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng thường bị bỏ qua, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm cả tâm lý và thể chất. Khi hormone mất cân bằng, không chỉ các triệu chứng như mệt mỏi, tăng cân hay thay đổi chu kỳ kinh […]
Stress có thể được định nghĩa là trạng thái lo lắng hoặc căng thẳng tinh thần do một tình huống khó khăn gây ra. Căng thẳng là một phản ứng tự nhiên của con người, thúc đẩy chúng ta giải quyết những thách thức và mối đe dọa trong cuộc sống. Ai cũng sẽ có […]
