Người Thân Bị Trầm Cảm: Làm Gì Để Hỗ Trợ Đúng Cách?

Khi người thân bị trầm cảm, bạn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc hiểu và hỗ trợ họ. Trầm cảm không chỉ là một căn bệnh tâm lý mà còn ảnh hưởng đến các mối quan hệ và sinh hoạt hàng ngày. Vậy làm sao để giúp người thân bị trầm cảm vượt qua giai đoạn khó khăn này? Bài viết của Phòng khám Đức Tâm An sẽ cung cấp những hướng dẫn và chiến lược hỗ trợ đúng cách, giúp bạn có thể đồng hành và chia sẻ cùng người thân trong hành trình phục hồi.

Tuy nhiên, khi một người thân bị ảnh hưởng bởi chứng trầm cảm, họ có thể rất khó để hiểu hoặc nhận biết sự giúp đỡ. Trầm cảm là một trải nghiệm vô cùng phức tạp và mang tính cá nhân. Không có một giải pháp đơn giản nào có thể áp dụng cho tất cả mọi người.

Nhận diện các dấu hiệu trầm cảm ở người thân

Dấu hiệu nhận biết người thân bị trầm cảm (Nguồn: Sưu tầm)

Việc có được góc nhìn về những gì người thân yêu của bạn đang trải qua là một phần quan trọng của quá trình này. Hình dung bệnh trầm cảm như một vòng xoáy đi xuống là một cách để đơn giản hóa và hiểu được lâm sàng của bệnh trầm cảm. Điểm tích cực là nếu mọi người có thể đi xuống, họ có thể đi lên trở lại. Tuy nhiên, trầm cảm ảnh hưởng đến động lực, năng lượng và sự tò mò cần thiết để đi lên.

Trầm cảm là một căn bệnh phức tạp, mỗi người sẽ thể hiện các triệu chứng khác nhau. Việc nhận ra những dấu hiệu sớm giúp bạn hiểu và hỗ trợ người thân hiệu quả hơn. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến mà bạn có thể quan sát nếu người thân của bạn đang đối mặt với trầm cảm:

• Tâm trạng u sầu và dễ xúc động: Người bị trầm cảm thường cảm thấy buồn bã kéo dài, thậm chí dễ rơi nước mắt mà không có lý do rõ ràng.
• Cảm giác tuyệt vọng và bi quan: Họ có xu hướng nhìn nhận mọi thứ xung quanh với một cái nhìn tiêu cực, luôn nghĩ rằng tương lai sẽ không có gì tốt đẹp.
• Cảm giác tội lỗi, vô giá trị hoặc bất lực: Sự tự chỉ trích và cảm giác vô dụng, họ có thể thường xuyên nói về cảm giác tội lỗi hoặc cho rằng mình không có giá trị, điều này ảnh hưởng lớn đến sự tự tin.
• Thờ ơ và ít giao tiếp, người bị trầm cảm có thể tránh xa mọi hoạt động xã hội, ít muốn giao tiếp hoặc dành thời gian bên người thân.
• Cảm giác cáu kỉnh, thất vọng hoặc bồn chồn: Tính cách thay đổi, dễ cáu kỉnh một người trầm cảm có thể trở nên khó chịu, nóng giận bất ngờ, kể cả khi không có nguyên nhân rõ ràng.
• Mệt mỏi, thiếu năng lượng hoặc cảm thấy chậm chạp: Họ thường cảm thấy kiệt sức, di chuyển chậm chạp và không còn năng lượng như trước.
• Bỏ bê bản thân: Những người này có thể không quan tâm đến việc chăm sóc cơ thể, chẳng hạn như không tắm rửa hoặc bỏ qua những nhu cầu vệ sinh cá nhân.
• Khó ngủ, thức dậy quá sớm vào buổi sáng hoặc ngủ quên: Người thân có thể gặp khó khăn trong việc ngủ, hoặc ngược lại, ngủ quá nhiều để tránh đối mặt với thực tế.
• Mất hứng thú hoặc niềm vui trong các sở thích và hoạt động: Các hoạt động yêu thích mà trước đây khiến họ vui vẻ bây giờ trở nên không còn hấp dẫn.
• Khó tập trung, ghi nhớ hoặc đưa ra quyết định: Trí nhớ và khả năng tập trung có thể bị ảnh hưởng, khiến công việc hoặc các hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn hơn.
• Thay đổi cảm giác thèm ăn hoặc thay đổi cân nặng không theo kế hoạch: Một số người có thể ăn quá nhiều hoặc quá ít, điều này phụ thuộc vào tâm trạng và cảm xúc.
• Đau nhức cơ thể, đau đầu, chuột rút hoặc các vấn đề về tiêu hóa mà không có nguyên nhân rõ ràng về mặt thể chất và không khỏi sau khi điều trị.
• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử hoặc cố gắng tự tử: Đôi khi, người trầm cảm có thể nhắc đến cái chết hoặc những suy nghĩ tự tử, đây là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.

Những người khác có thể biểu hiện những thay đổi hành vi khác, chẳng hạn như:

• Tham gia vào hành vi có hại hoặc liều lĩnh
• Tự cô lập khỏi bạn bè hoặc gia đình
• Sử dụng ma túy hoặc rượu nhiều hơn
• Trở nên bi quan hơn
• Thay đổi về ham muốn hoặc hiệu suất tình dục
• Khó khăn trong việc hoàn thành trách nhiệm ở nhà hoặc nơi làm việc

Không phải ai bị trầm cảm cũng biểu hiện tất cả các triệu chứng này. Một số người chỉ gặp một vài triệu chứng, trong khi những người khác gặp nhiều triệu chứng. Các triệu chứng trầm cảm ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày và gây ra sự đau khổ đáng kể cho người đang có các dấu hiệu trên.

Nếu người thân của bạn có biểu hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh trầm cảm và chúng vẫn kéo dài hoặc không biến mất, hãy khuyến khích họ tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Bạn có thể giúp người thân bị trầm cảm như thế nào?

• Cung cấp sự hỗ trợ, sự hiểu biết, sự kiên nhẫn và sự động viên.
• Mời họ đi dạo, đi chơi và các hoạt động khác.
• Giúp họ tuân thủ kế hoạch điều trị, chẳng hạn như đặt lời nhắc uống thuốc theo toa.
• Đảm bảo họ có phương tiện đi lại hoặc có thể đến các cuộc hẹn trị liệu.
• Nhắc nhở họ rằng, theo thời gian và phương pháp điều trị, chứng trầm cảm của họ có thể thuyên giảm.

Cách hỗ trợ khi người thân bị trầm cảm: Những điều cần làm

Khuyến khích điều trị các triệu chứng.

Những người bị trầm cảm có thể không nhận ra hoặc thừa nhận các triệu chứng của họ. Họ cũng có thể gặp khó khăn khi yêu cầu giúp đỡ hoặc nhận ra cách điều trị có thể giúp ích.

Nếu bạn phát hiện người thân của mình đang phải đối mặt với trầm cảm, điều quan trọng nhất là bạn cần biết cách hỗ trợ và đồng hành đúng cách. Dưới đây là 9 gợi ý để bạn có thể giúp đỡ họ trong giai đoạn khó khăn này:

1. Bắt đầu một cuộc trò chuyện với sự quan tâm chân thành

Việc mở lời quan tâm là bước đầu tiên giúp người thân cảm thấy được thấu hiểu. Bạn có thể bắt đầu cuộc trò chuyện bằng những câu hỏi nhẹ nhàng như:

• “Dạo này bạn có vẻ hơi buồn, có chuyện gì không?”
• “Bạn có vẻ khác hôm trước, có điều gì bạn muốn chia sẻ không?”
• “Mình biết bạn đã gặp khó khăn thời gian qua, bạn cảm thấy sao rồi?”

Trong cuộc trò chuyện, hãy lắng nghe thật sự, đừng vội đưa ra lời khuyên. Hãy để họ thoải mái chia sẻ cảm xúc mà không cảm thấy bị ép buộc. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể và phản hồi phù hợp để họ cảm nhận sự quan tâm của bạn.

2. Giúp họ tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn

Tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia tâm lý (Nguồn: Sưu tầm)

Đôi khi người thân không nhận ra họ đang gặp phải vấn đề tâm lý hoặc không biết cách tìm kiếm sự trợ giúp. Bạn có thể hỗ trợ họ trong việc tìm hiểu các dịch vụ tư vấn hoặc kết nối với các chuyên gia tâm lý. Khuyến khích họ tham gia các cuộc hẹn trị liệu đầu tiên, vì đây là bước quan trọng để bắt đầu hành trình phục hồi.

3. Khuyến khích họ tiếp tục điều trị

Trị liệu có thể gặp phải những khó khăn, đặc biệt khi cảm xúc của người bệnh thay đổi thất thường. Họ có thể cảm thấy mệt mỏi và muốn từ bỏ. Bạn hãy động viên họ tiếp tục, ví dụ như: “Tuần trước bạn đã cảm thấy khá hơn, sao không thử tiếp tục xem sao?” Điều này sẽ giúp họ duy trì điều trị và không bỏ cuộc giữa chừng.

4. Chăm sóc bản thân bạn cũng quan trọng

Khi chăm sóc người thân bị trầm cảm, bạn có thể quên đi nhu cầu của chính mình. Tuy nhiên, nếu bạn không chăm sóc bản thân, bạn sẽ không thể hỗ trợ họ hiệu quả. Hãy nhớ tạo ra những khoảng thời gian riêng cho mình để phục hồi năng lượng và giữ tinh thần vững vàng.

5. Tìm hiểu về trầm cảm

Để hỗ trợ tốt nhất, bạn cần hiểu rõ về trầm cảm, các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị. Thay vì yêu cầu người thân giải thích về bệnh, bạn hãy chủ động tìm hiểu để có thể đồng hành cùng họ một cách hiệu quả hơn.

6. Giúp họ trong những công việc hàng ngày

Đồng hành trong các hoạt động hàng ngày (Nguồn: Sưu tầm)

Trầm cảm có thể làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi và khó khăn trong việc hoàn thành những công việc đơn giản. Bạn có thể hỗ trợ họ trong các hoạt động hàng ngày như đi chợ, nấu ăn hoặc dọn dẹp nhà cửa. Điều này không chỉ giúp họ giảm bớt căng thẳng mà còn tạo cơ hội để bạn gần gũi và kết nối với họ hơn.

7. Đề nghị tham gia các hoạt động mà không gây áp lực

Mặc dù người thân có thể không muốn tham gia các hoạt động xã hội, bạn vẫn có thể gửi lời mời mà không gây áp lực. Hãy để họ biết rằng họ có thể tham gia khi cảm thấy sẵn sàng và không phải lo lắng nếu không thể tham gia.

8. Kiên nhẫn và hiểu rằng quá trình phục hồi cần thời gian

Trầm cảm không có một lộ trình điều trị cố định và có thể kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí năm. Người bệnh có thể cần thử nhiều phương pháp khác nhau để tìm ra liệu pháp phù hợp. Hãy kiên nhẫn và nhớ rằng sự phục hồi sẽ không diễn ra nhanh chóng.

9. Duy trì liên lạc và thể hiện sự quan tâm thường xuyên

Ngay cả khi người thân không thể giao tiếp nhiều, hãy cho họ biết bạn luôn ở đó. Đôi khi một tin nhắn đơn giản như “Mình đang nghĩ đến bạn” cũng có thể mang lại sự an ủi lớn. Điều quan trọng là bạn không bỏ rơi họ trong suốt quá trình phục hồi.

Những lời khuyên trên sẽ giúp bạn trở thành một nguồn động viên vững chắc cho người thân bị trầm cảm. Dù đôi khi họ không thể hiện ra, nhưng sự quan tâm và hỗ trợ của bạn có thể mang lại sự khác biệt lớn trong hành trình vượt qua bệnh tật của họ.

Những điều cần tránh khi hỗ trợ người bị trầm cảm

1. Đừng cá nhân hóa mọi thứ

Trầm cảm không phải là kết quả của hành động hay sự thiếu quan tâm từ bạn. Những cảm giác khó chịu như thờ ơ, giận dữ hoặc bực bội từ người thân không phải là sự phản ứng đối với bạn mà là biểu hiện của bệnh lý mà họ đang phải đối mặt. Đôi khi, việc giữ một khoảng cách nhất định để tạo không gian cho cả hai bên nghỉ ngơi là cần thiết. Tuy nhiên, bạn không nên đổ lỗi cho bản thân hay nói những điều có thể làm tăng cảm giác tội lỗi cho họ.

2. Không cố gắng giải quyết ngay vấn đề

Trầm cảm là một tình trạng rối loạn tinh thần nghiêm trọng và đòi hỏi sự điều trị chuyên nghiệp. Dù bạn có lòng tốt muốn giúp đỡ, việc tìm cách “sửa chữa” tình trạng của họ bằng các câu nói như “Sao không nghĩ đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống?” hoặc “Cố gắng vui lên đi!” có thể khiến họ cảm thấy bị áp lực thêm. Thay vào đó, bạn có thể thể hiện sự quan tâm bằng cách nhắc nhở họ về những phẩm chất tuyệt vời mà bạn yêu mến ở họ, giúp họ thấy mình vẫn có giá trị.

3. Tránh đưa ra lời khuyên khi không được yêu cầu

Không nên đưa ra các lời khuyên khi không được yêu cầu (Nguồn: Sưu tầm)

Mặc dù có thể bạn muốn giúp đỡ người thân bằng cách đưa ra các lời khuyên về chế độ ăn uống, tập thể dục hay những thay đổi tích cực trong lối sống, nhưng đôi khi điều này có thể khiến họ cảm thấy bị thúc ép hoặc không được hiểu đúng. Mặc dù những lời khuyên này có thể hữu ích khi được thực hiện trong một trạng thái khỏe mạnh, nhưng trong thời gian trầm cảm, chúng có thể không được tiếp nhận đúng cách. Hãy để người bệnh dẫn dắt cuộc trò chuyện và chỉ đưa ra lời khuyên khi họ chủ động yêu cầu.

4. Không so sánh trải nghiệm của bạn với của họ

Khi người thân của bạn chia sẻ về trầm cảm, bạn có thể cảm thấy muốn đồng cảm bằng cách kể về trải nghiệm của bản thân, như “Tôi cũng đã từng cảm thấy như vậy”. Tuy nhiên, trầm cảm không phải là một cảm giác tạm thời, mà là một căn bệnh phức tạp, kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt trong cuộc sống. So sánh những gì bạn đã trải qua với những gì họ đang trải qua có thể khiến họ cảm thấy bị thiếu thấu hiểu. Thay vào đó, hãy thể hiện sự đồng cảm như: “Tôi không thể hoàn toàn hiểu hết được cảm giác của bạn, nhưng tôi luôn ở đây và sẵn sàng lắng nghe bạn”.

Nỗi đau mà người bị trầm cảm đang trải qua là rất thực và quan trọng đối với họ. Cách tốt nhất để hỗ trợ là đồng hành, chia sẻ và khích lệ họ trong quá trình điều trị, thay vì áp đặt các giải pháp nhanh chóng.

Khi nào cần can thiệp 

Trầm cảm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm nguy cơ tự tử hoặc tự gây thương tích. Nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp bạn can thiệp kịp thời và hỗ trợ người bệnh.

Việc nhận thức và hỗ trợ người bị trầm cảm là một hành trình đầy thử thách, không chỉ với người bệnh mà còn với những người xung quanh. Sự kiên nhẫn, thấu hiểu và tôn trọng là yếu tố quan trọng giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn này. Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu nghiêm trọng của trầm cảm hoặc hành vi nguy hiểm như ý định tự tử, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ.

Phòng khám Đức Tâm An luôn sẵn sàng cung cấp sự hỗ trợ và các dịch vụ điều trị trầm cảm, giúp bệnh nhân vượt qua khó khăn và phục hồi sức khỏe tinh thần. Đừng để những dấu hiệu của trầm cảm trở nên nghiêm trọng hơn, hãy hành động ngay khi cần thiết để bảo vệ sức khỏe tinh thần của bạn và những người thân yêu.

Tài liệu tham khảo:

• Làm sao để giúp đỡ người thân bị trầm cảm?
• Depression – National Institute of Mental Health (NIMH)

PHÒNG KHÁM TÂM LÝ – TÂM THẦN ĐỨC TÂM AN

Hotline: 091.630.3383

Fanpage Facebook: Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An

TikTok: bacsitamly.atd