Trong xã hội hiện đại, khi công việc ngày càng trở nên căng thẳng và áp lực, hội chứng Burnout (kiệt sức nghề nghiệp) đang trở thành một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức về thể chất lẫn tinh thần, công việc trở nên nặng nề và mất động lực, có thể bạn đang đối mặt với hội chứng Burnout. Vậy Burnout là gì?
Dấu hiệu nào cho thấy bạn đang bị Burnout? Và làm sao để thoát khỏi tình trạng Burnout này? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp mọi vấn đề.
Burnout là gì?
Burnout, hay còn gọi là hội chứng kiệt sức nghề nghiệp, là một tình trạng mệt mỏi cực độ về cả thể chất và tinh thần do chịu đựng áp lực công việc kéo dài. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Burnout là một dạng rối loạn tâm lý xã hội, thường xuất hiện khi điều kiện làm việc quá căng thẳng và thiếu sự cân bằng. Thuật ngữ này chủ yếu được áp dụng trong bối cảnh công việc, không phổ biến ở các lĩnh vực khác.
Hội chứng Burnout không chỉ gây ra cảm giác mệt mỏi, căng thẳng, mà còn khiến người mắc phải cảm thấy không có động lực, suy giảm khả năng tập trung và dễ dàng bị kiệt sức. Tình trạng này thường phát sinh khi công việc đòi hỏi quá nhiều nỗ lực mà không có sự nghỉ ngơi hoặc hỗ trợ cần thiết trong thời gian dài, dẫn đến sự chán nản, giảm hứng thú và có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần.
Burnout, hay còn gọi là hội chứng kiệt sức nghề nghiệp
Khi Burnout kéo dài, không chỉ năng suất công việc bị ảnh hưởng mà còn gây ra những vấn đề nghiêm trọng đối với tinh thần và thể chất. Vậy làm sao để nhận biết những dấu hiệu đầu tiên của hội chứng này và tìm cách giải quyết hiệu quả?
Hội chứng burnout hình thành như thế nào?
Hội chứng Burnout không phải là điều xảy ra chỉ trong một sớm một chiều, mà là kết quả của một quá trình dài chịu đựng áp lực công việc và căng thẳng tinh thần. Theo nghiên cứu của các nhà tâm lý học Herbert Freudenberger và Gail North, Burnout có thể hình thành qua 12 giai đoạn, từ những dấu hiệu nhỏ cho đến khi tình trạng kiệt sức trở nên nghiêm trọng.
- Tham vọng quá mức: Bạn mong muốn đạt được nhiều thành tựu hơn, nhưng lại đổ hết năng lượng vào công việc và trở nên ám ảnh với thành công.
- Làm việc quá sức: Dù bạn cảm thấy mình làm việc nhiều hơn, nhưng không thể dừng lại và luôn muốn làm thêm.
- Bỏ quên bản thân: Các nhu cầu cá nhân và sở thích của bạn dần bị lãng quên, bạn chỉ tập trung vào công việc.
- Mâu thuẫn về giá trị bản thân: Bạn bắt đầu cảm thấy xung đột trong việc giữ gìn giá trị cá nhân, cảm giác bất mãn với chính mình.
- Phá vỡ các mối quan hệ: Bạn bỏ qua gia đình, bạn bè và các mối quan hệ xã hội để tập trung toàn bộ sức lực cho công việc.
- Đổ lỗi cho hoàn cảnh: Bạn tìm cách đổ lỗi cho công việc hoặc người khác về những khó khăn mà mình đang gặp phải.
- Lẩn tránh giao tiếp xã hội: Bạn không còn muốn dành thời gian cho người khác vì cảm thấy áp lực phải làm việc.
- Thay đổi thói quen và tính cách: Những sở thích, thói quen từng yêu thích trước đây bắt đầu thay đổi theo chiều hướng tiêu cực.
- Mất đi cảm giác về giá trị bản thân: Bạn không còn cảm nhận được sự quý giá của mình trong công việc và các mối quan hệ.
- Cảm giác trống rỗng: Bạn cảm thấy mất phương hướng, không biết mình đang làm gì hoặc vì sao mình làm điều đó.
- Lo âu và buồn bã: Cảm giác căng thẳng, buồn phiền, thất vọng gia tăng, khiến bạn kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần.
- Kiệt quệ hoàn toàn: Cuối cùng, bạn cảm thấy hoàn toàn kiệt sức, không còn sức lực và tinh thần để tiếp tục công việc hay cuộc sống.
Những dấu hiệu này là cảnh báo quan trọng của burnout, và nếu không nhận thức và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe tâm thần và thể chất.
Dấu hiệu nhận biết hội chứng Burnout là gì?
Hội chứng Burnout không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn có tác động rõ rệt đến thể chất và hành vi của người mắc phải. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng giúp nhận diện tình trạng này.
Về thể chất:
- Đau nhức cơ thể: Người mắc Burnout thường xuyên gặp phải các cơn đau cơ, đau đầu, đặc biệt là nhức mỏi ở cổ, vai gáy.
- Vấn đề về dạ dày và tiêu hóa: Cảm giác đau bụng, rối loạn tiêu hóa hay thậm chí mắc các bệnh về đường ruột là dấu hiệu cảnh báo.
- Thay đổi thói quen ăn uống: Tình trạng ăn quá nhiều hoặc không muốn ăn có thể xuất phát từ sự mệt mỏi tinh thần.
- Rối loạn giấc ngủ: Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, chất lượng giấc ngủ giảm sút khiến cơ thể không được phục hồi.
- Thiếu năng lượng: Cảm giác kiệt sức, mệt mỏi liên tục, đặc biệt là khi làm việc, cơ thể luôn cảm thấy rã rời và thiếu sức sống.
Về tinh thần:
Người trải qua hội chứng Burnout thường mất đi sự nhiệt huyết và cảm giác thúc đẩy trong công việc
- Mất động lực: Người mắc hội chứng Burnout không còn cảm thấy hứng thú hay động lực với công việc, dù trước đó họ đã rất đam mê.
- Cảm giác cô lập: Cảm giác tách biệt khỏi đồng nghiệp, bạn bè và mọi người xung quanh, đôi khi cảm thấy lạc lõng và không thể kết nối.
- Nghi ngờ bản thân: Sự thiếu tự tin gia tăng, cảm giác mình không đủ khả năng và luôn cho rằng mình là người thất bại.
Về hành vi:
- Tức giận và cáu kỉnh: Những người bị Burnout thường xuyên trút giận lên người khác, dễ nổi nóng và khó kiểm soát cảm xúc.
- Trốn tránh trách nhiệm: Cảm giác không muốn làm việc, tìm cách lẩn tránh công việc, đi làm muộn hoặc về sớm.
- Thường xuyên trì hoãn: Tình trạng trì hoãn công việc và mất nhiều thời gian để hoàn thành nhiệm vụ, khiến công việc dồn đống.
- Đối phó bằng chất kích thích: Một số người có xu hướng sử dụng thuốc lá, rượu, hoặc đồ ăn nhanh như một cách để giảm căng thẳng và quên đi áp lực công việc.
Cách vượt qua hội chứng Burnout
Cách vượt qua hội chứng Burnout là học cách lắng nghe cơ thể và cảm xúc của chính mình
- Nhận diện và thừa nhận vấn đề Burnout: Bước đầu tiên trong việc vượt qua hội chứng Burnout là nhận ra rằng bạn đang gặp phải vấn đề. Dù điều này có thể gây khó khăn, nhưng việc thừa nhận rằng sức khỏe tinh thần của bạn đang bị ảnh hưởng là rất quan trọng. Đây chính là khởi đầu để bạn có thể bắt đầu quá trình phục hồi và tìm cách giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
- Loại bỏ các yếu tố gây căng thẳng: Sau khi nhận diện được vấn đề, bước tiếp theo là tạm dừng các yếu tố đang gây ra căng thẳng cho bạn. Đừng vội lo lắng về công việc hay những vấn đề khác; thay vào đó, hãy dành thời gian để tự chăm sóc và hồi phục. Hãy đảm bảo rằng quá trình này diễn ra tự nhiên và không bị ép buộc, điều này sẽ giúp bạn cảm thấy thư giãn hơn.
- Dành thời gian nghỉ ngơi để tái tạo năng lượng: Khi cơ thể và tâm trí bạn đã trải qua một thời gian dài bị suy kiệt, việc nghỉ ngơi để phục hồi là điều cần thiết. Bạn có thể bắt đầu bằng cách cải thiện chế độ ăn uống, tham gia các hoạt động thể thao nhẹ nhàng như chạy bộ, đạp xe, hay đơn giản là dành thời gian để ngủ đủ giấc. Những thói quen này sẽ giúp bạn nạp lại năng lượng nhanh chóng.
- Xem xét lại các mục tiêu và giá trị của bản thân: Khi bạn đã bắt đầu hồi phục, hãy dành thời gian để suy ngẫm về những yếu tố đã góp phần gây ra tình trạng Burnout. Đó có thể là khối lượng công việc quá tải, sự kỳ vọng quá cao từ bản thân hoặc sếp, hoặc là những yếu tố khác. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn lên kế hoạch để tránh tái diễn tình trạng này trong tương lai.
- Tạo dựng một lịch làm việc hợp lý: Một lịch trình làm việc khoa học sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả mà không bị kiệt sức. Hãy học cách phân bổ công việc sao cho hợp lý, luôn nhớ rằng bạn cần nghỉ ngơi giữa các đợt làm việc. Chẳng hạn, sau mỗi giờ làm việc, hãy dành ra 5–10 phút để thư giãn, hoặc nghỉ ngơi lâu hơn sau vài giờ làm việc liên tục.
- Giảm thiểu sự xao nhãng từ các thiết bị điện tử: Để nâng cao sự tập trung trong công việc, bạn có thể tắt các thông báo từ điện thoại và mạng xã hội, đồng thời đóng các tab không liên quan trên trình duyệt. Việc tạo ra một không gian làm việc không bị xao nhãng sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả hơn và tránh cảm giác bị căng thẳng.
- Xây dựng các mối quan hệ lành mạnh với đồng nghiệp: Mối quan hệ tốt với đồng nghiệp có thể giúp bạn giảm căng thẳng và tạo ra một không gian làm việc tích cực hơn. Những cuộc trò chuyện vui vẻ với đồng nghiệp sẽ giúp bạn cải thiện tâm trạng và hiệu suất công việc, đặc biệt khi bạn gặp khó khăn trong công việc.
- Khám phá và học hỏi những cơ hội mới: Khi công việc trở nên đơn điệu, nó có thể là nguyên nhân dẫn đến Burnout. Hãy thử học hỏi những kỹ năng mới hoặc thay đổi cách tiếp cận công việc để làm mới bản thân. Đồng thời, nếu bạn cảm thấy mối quan hệ với một số đồng nghiệp mang tính tiêu cực, hãy tìm cách tạo dựng kết nối với những người khác trong công ty để mở rộng mạng lưới xã hội của mình.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia: Khi bạn cảm thấy quá tải với công việc và không thể vượt qua được tình trạng Burnout, hãy cân nhắc việc tìm sự trợ giúp từ chuyên gia, như một nhà tâm lý học hoặc tư vấn viên. Họ sẽ giúp bạn nhận diện rõ ràng hơn về vấn đề, đồng thời cung cấp những phương pháp điều trị và kỹ thuật đối phó hiệu quả để bạn có thể phục hồi nhanh chóng.
- Thực hành indfulness và thiền: Một cách tuyệt vời để giảm căng thẳng và giúp bản thân hồi phục là thực hành Mindfulness (chánh niệm) và thiền. Những phương pháp này giúp bạn tập trung vào hiện tại, giải phóng tâm trí khỏi những suy nghĩ lo âu về công việc và cuộc sống. Việc duy trì thói quen thiền định hàng ngày sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe tinh thần và giảm cảm giác kiệt sức do Burnout.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ Burnout là gì và tìm thấy những cách thức để vượt qua nỗi ám ảnh này. Dù việc khắc phục Burnout có thể không đơn giản, nhưng chỉ cần bạn kiên trì áp dụng những phương pháp trên, bạn sẽ dần lấy lại sự cân bằng và sức khỏe tinh thần.
Nếu bạn cảm thấy mình cần sự hỗ trợ chuyên sâu, đừng ngần ngại liên hệ ngay với phòng khám Đức Tâm An. Phòng khám luôn sẵn sàng đồng hành và giúp bạn phục hồi nhanh chóng để trở lại với công việc và cuộc sống đầy năng lượng.
Tài liệu tham khảo:
- Burn-out an “occupational phenomenon”: International Classification of Diseases
- Burned Out
- Ponocny-Seliger, E., & Winker, R. (2014). 12-phase burnout screening development, implementation and test theoretical analysis of a burnout screening based on the 12-phase model of Herbert Freudenberger and Gail North. ASU International, 49, 927–935. https://doi.org/10.17147/ASUI.2014-12-11-01
PHÒNG KHÁM TÂM LÝ – TÂM THẦN ĐỨC TÂM AN
Hotline: 091.630.3383
Fanpage Facebook: Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An
TikTok: bacsitamly.atd
