Tầm quan trọng của sức khoẻ tâm thần: Vì sao chúng ta cần chú ý đến nó?

Sức khoẻ tâm thần là một phần quan trọng trong tổng thể sức khỏe con người, bao gồm cách chúng ta suy nghĩ, cảm nhận và phản ứng trước những sự kiện trong cuộc sống. Nó ảnh hưởng sâu sắc đến cảm xúc, hành vi và khả năng đối phó với stress, đồng thời tác động đến các mối quan hệ xã hội. Vậy sức khỏe tâm thần thực sự là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Làm thế nào để nhận biết khi nào chúng ta có sức khỏe tâm thần tốt hay cần phải chú ý? Hãy cùng khám phá những thông tin hữu ích về sức khỏe tâm thần trong bài viết dưới đây từ phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An.

Sức khỏe tâm thần là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sức khỏe tâm thần hay sức khỏe tinh thần (mental health) được hiểu là trạng thái hoàn toàn khỏe mạnh về mặt tinh thần, cho phép con người đối mặt với các thử thách, căng thẳng trong cuộc sống. Khi có sức khỏe tâm thần tốt, chúng ta có thể phát huy tối đa khả năng của bản thân, học tập, làm việc hiệu quả và đóng góp tích cực cho cộng đồng. Sức khỏe tâm thần không chỉ là một yếu tố quan trọng đối với sự phát triển cá nhân mà còn có ảnh hưởng lớn đến sự thịnh vượng của cộng đồng và nền kinh tế xã hội.

Sức khỏe tâm thần hay sức khỏe tinh thần (Nguồn: Sưu tầm)

Tuy nhiên, sức khỏe tâm thần không chỉ đơn thuần là việc không mắc các bệnh lý tâm thần. Nó còn bao gồm một loạt yếu tố cảm xúc, nhận thức, khả năng thích nghi và xử lý thông tin, cũng như sự hiểu biết và cảm nhận về cảm xúc của người khác trong xã hội. Mỗi người có thể sẽ có những cách khác nhau để phản ứng và đối diện với các tình huống trong cuộc sống, và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần của họ.

Hơn nữa, sức khỏe tâm thần là một yếu tố gắn liền với sự phát triển tổng thể của con người, không chỉ ở khía cạnh tâm lý mà còn ở thể chất. Mặc dù sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần có sự khác biệt rõ rệt, nhưng chúng có mối quan hệ chặt chẽ và tương hỗ với nhau. Các vấn đề về tâm lý có thể biểu hiện qua những triệu chứng thể chất như mệt mỏi, đau đầu, hay rối loạn giấc ngủ. Ngược lại, sức khỏe thể chất kém cũng có thể tác động xấu đến trạng thái tinh thần, làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý.

Tại sao sức khỏe tâm thần lại quan trọng?

Sức khỏe tâm thần đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống con người và có ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các khía cạnh khác của cuộc sống. Mối quan hệ giữa sức khỏe tâm thần và sức khỏe thể chất là rất chặt chẽ. Khi tinh thần không ổn định, các hoạt động hàng ngày, từ công việc đến các mối quan hệ xã hội, đều có thể bị ảnh hưởng tiêu cực. Một tâm trí khỏe mạnh không chỉ giúp bạn duy trì một cơ thể khỏe mạnh mà còn là nền tảng để xây dựng một cuộc sống trọn vẹn và hạnh phúc.

Sức khỏe tâm thần đóng vai trò vô cùng quan trọng (Nguồn: Sưu tầm)

Sức khỏe tâm thần quan trọng vì nó ảnh hưởng đến nhiều yếu tố sau đây:

1. Giao tiếp và xây dựng các mối quan hệ: Một tâm lý ổn định giúp bạn dễ dàng mở lòng, chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ với người khác. Điều này tạo ra những mối quan hệ lành mạnh và bền vững, từ gia đình, bạn bè đến đồng nghiệp và cộng đồng. Khi có sức khỏe tâm thần tốt, bạn sẽ biết cách giao tiếp hiệu quả và hiểu rõ hơn về cảm xúc của người khác, giúp củng cố các mối quan hệ xã hội.
2. Học tập và làm việc hiệu quả: Tâm lý tốt giúp cải thiện khả năng tập trung, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Khi bạn có sức khỏe tâm thần vững vàng, bạn sẽ làm việc hiệu quả hơn, giảm bớt căng thẳng và tăng cường khả năng xử lý các tình huống khó khăn. Sức khỏe tâm thần cũng đóng góp vào việc duy trì động lực học tập và sự nghiệp.
3. Hỗ trợ tích cực cho sức khỏe thể chất: Sức khỏe tâm thần không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc mà còn trực tiếp tác động đến thể chất. Khi tinh thần tốt, cơ thể bạn cũng sẽ khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến căng thẳng như cao huyết áp, bệnh tim mạch hay rối loạn tiêu hóa.
4. Khả năng đối mặt với khó khăn trong cuộc sống: Cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhưng sức khỏe tâm thần tốt giúp bạn có khả năng đối diện với thử thách, quản lý căng thẳng và tìm ra các giải pháp sáng suốt. Bạn sẽ có sự kiên trì, bình tĩnh và tự tin để vượt qua những giai đoạn khó khăn trong cuộc sống.
5. Ý thức về bản thân và khả năng phát triển: Sức khỏe tâm thần giúp bạn nhận thức rõ về bản thân, về những suy nghĩ, cảm xúc và hành động của mình. Bạn sẽ hiểu được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, từ đó phát huy tối đa tiềm năng và có những bước tiến trong quá trình phát triển cá nhân. Tự nhận thức giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn, sống có mục tiêu và định hướng rõ ràng.
6. Tác động tích cực đến những người xung quanh: Một người có sức khỏe tâm thần tốt không chỉ mang lại lợi ích cho bản thân mà còn có ảnh hưởng tích cực đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Sự ổn định về tâm lý của bạn sẽ tạo ra một môi trường sống lành mạnh, hỗ trợ người khác cũng có thể duy trì tinh thần tốt và gắn kết hơn với cộng đồng.

Dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe tâm thần

Các vấn đề về sức khỏe tâm thần không phải là điều hiếm gặp trong cuộc sống hiện đại. Theo thông tin từ Cổng thông tin Y tế quốc gia Úc – Healthdirect Australia, việc nhận thức sớm các dấu hiệu cảnh báo là rất quan trọng để kịp thời can thiệp và hỗ trợ người gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần. Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết khi nào sức khỏe tâm thần của một người có thể đang gặp vấn đề:

Cảm thấy thường xuyên chán nản hoặc không vui: Một trong những dấu hiệu phổ biến của vấn đề tâm lý là cảm giác buồn bã, mất hứng thú với những điều thường ngày mà trước đây bạn yêu thích. Nếu trạng thái này kéo dài và không có dấu hiệu cải thiện, đây có thể là dấu hiệu của trầm cảm hoặc rối loạn tâm lý.

• Bùng nổ cảm xúc đột ngột và thay đổi tâm trạng: Việc thay đổi tâm trạng nhanh chóng và không kiểm soát được cảm xúc, từ vui vẻ sang cáu giận hay lo âu, có thể là dấu hiệu của rối loạn cảm xúc hoặc stress nặng.
• Thường xuyên lo lắng hoặc cảm thấy bồn chồn: Cảm giác lo âu thường xuyên, không rõ nguyên nhân, và không thể kiểm soát cảm giác này có thể là dấu hiệu của lo âu, rối loạn lo âu hoặc các vấn đề tâm lý khác.

Hay lo lắng (Nguồn: Sưu tầm)

• Rối loạn giấc ngủ: Các vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, mất ngủ kéo dài hoặc ngủ quá nhiều so với bình thường có thể là dấu hiệu của căng thẳng, trầm cảm hoặc các rối loạn tâm thần khác.
• Trở nên khép kín, ít giao tiếp: Nếu người đó bắt đầu tách biệt khỏi các mối quan hệ, trở nên im lặng và ít tham gia vào các hoạt động xã hội, điều này có thể là dấu hiệu của sự cô lập xã hội do các vấn đề về sức khỏe tâm thần.
• Xuất hiện ý nghĩ tự sát: Đây là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng. Nếu một người bắt đầu có suy nghĩ tự làm hại bản thân hoặc kết thúc cuộc sống, cần tìm sự trợ giúp ngay lập tức từ các chuyên gia y tế.
• Thay đổi cân nặng bất thường: Việc tăng hoặc giảm cân một cách đột ngột, không có lý do rõ ràng, có thể là dấu hiệu của rối loạn ăn uống hoặc trầm cảm.
• Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi: Cảm giác bản thân là người không có giá trị, tội lỗi hoặc kém cỏi mà không có lý do rõ ràng là dấu hiệu của trầm cảm hoặc các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.
• Nghe hoặc nhìn thấy những thứ không thực sự tồn tại: Ảo giác, chẳng hạn như nghe thấy tiếng nói hoặc thấy hình ảnh không có thực, là dấu hiệu của rối loạn tâm thần nghiêm trọng như tâm thần phân liệt.
• Sử dụng chất kích thích nhiều hơn: Việc tăng tần suất sử dụng bia rượu, ma túy hoặc các chất gây nghiện khác có thể là cách người ta cố gắng đối phó với cảm xúc tiêu cực hoặc căng thẳng, nhưng nó cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tâm thần.
• Chống đối, hành động bốc đồng và liều lĩnh: Những hành vi không kiểm soát, đối kháng gia đình, bạn bè, hoặc hành động liều lĩnh không suy nghĩ có thể là dấu hiệu của sự mất kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ hoặc hành động.
• Suy nghĩ kỳ lạ hoặc hoang tưởng: Nếu một người tin rằng mình có những sức mạnh đặc biệt, hoặc có những suy nghĩ phi lý, không phù hợp với thực tế, đây có thể là dấu hiệu của hoang tưởng hoặc các rối loạn tâm thần nghiêm trọng.

Câu hỏi thường gặp

1. Tôi nên làm gì nếu nghi ngờ bản thân đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần?

Nếu bạn nhận thấy bản thân có những triệu chứng như lo âu, trầm cảm, thay đổi tâm trạng thất thường, hoặc cảm thấy không thể kiểm soát được cảm xúc trong một thời gian dài, và những dấu hiệu này đang ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và cuộc sống hàng ngày, điều quan trọng là bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn. Hãy gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được tư vấn, chẩn đoán và hướng dẫn cách điều trị phù hợp. Điều này sẽ giúp bạn nhận diện vấn đề một cách rõ ràng và có phương pháp can thiệp kịp thời, bảo vệ sức khỏe tâm thần của mình.

2. Sự khác nhau giữa sức khỏe tinh thần và sức khỏe tâm thần là gì?

Mặc dù các thuật ngữ “sức khỏe tinh thần” và “sức khỏe tâm thần” thường được sử dụng thay thế cho nhau, chúng vẫn có sự khác biệt nhẹ về mặt ngữ nghĩa trong một số ngữ cảnh. Trong y học, cả hai thuật ngữ đều được dùng để chỉ trạng thái tổng thể của sức khỏe liên quan đến tâm lý và cảm xúc của con người. Tuy nhiên, “sức khỏe tinh thần” thường được nhấn mạnh hơn ở khía cạnh cảm xúc, tâm lý, trong khi “sức khỏe tâm thần” lại bao hàm cả tình trạng sức khỏe liên quan đến các bệnh lý tâm thần.

Một điểm quan trọng cần lưu ý là tình trạng sức khỏe tinh thần kém không nhất thiết đồng nghĩa với việc mắc bệnh tâm thần. Một người có thể trải qua những giai đoạn cảm xúc không ổn định, nhưng không phải lúc nào điều này cũng dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về tâm thần. Sự khác biệt này giúp bạn nhận thức rõ hơn về việc chăm sóc và duy trì sức khỏe tinh thần để ngăn ngừa sự phát triển của các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.

3. Biểu hiện của người có sức khoẻ tâm thà tốt là gì?

Tinh thần vui vẻ, lạc quan (Nguồn: Sưu tầm)

Một người có sức khỏe tâm thần tốt sẽ có những biểu hiện rõ rệt trong cuộc sống hàng ngày. Những đặc điểm này bao gồm:

• Tinh thần vui vẻ, lạc quan: Người có sức khỏe tâm thần tốt thường giữ được thái độ tích cực, dù gặp phải thử thách trong cuộc sống.
• Ăn ngon miệng và ngủ ngon giấc: Họ duy trì chế độ ăn uống và giấc ngủ đều đặn, không bị các vấn đề liên quan đến rối loạn ăn uống hoặc mất ngủ ảnh hưởng.
• Hào hứng và tận hưởng cuộc sống: Những người có sức khỏe tâm thần ổn định thường có niềm vui trong các hoạt động hàng ngày, từ công việc đến sở thích cá nhân.
• Cảm xúc ổn định và cơ thể khỏe mạnh: Họ có khả năng kiểm soát cảm xúc, không dễ dàng bị ảnh hưởng bởi căng thẳng và duy trì một cơ thể khỏe mạnh nhờ sự cân bằng tâm lý.
• Khả năng giải quyết vấn đề và đối mặt với căng thẳng: Sức khỏe tâm thần tốt giúp họ có khả năng đối mặt với khó khăn trong cuộc sống và tìm ra giải pháp hiệu quả mà không bị choáng ngợp.
• Biết cách tự chăm sóc bản thân và người khác: Những người này không chỉ biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần của chính mình mà còn hỗ trợ và quan tâm đến những người xung quanh, tạo ra một môi trường sống lành mạnh và hài hòa.

Sức khoẻ tâm thần là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong việc duy trì sự hài hòa và phát triển toàn diện của mỗi cá nhân. Nó không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc, hành vi và suy nghĩ của chúng ta, mà còn liên quan mật thiết đến các mối quan hệ xã hội và sức khỏe thể chất. Việc chăm sóc và duy trì sức khỏe tâm thần không chỉ giúp chúng ta đối mặt tốt hơn với căng thẳng và thử thách trong cuộc sống mà còn góp phần tạo ra một cuộc sống hạnh phúc và trọn vẹn.

Hãy nhớ rằng, sức khỏe tâm thần là quyền lợi của mỗi con người và việc nhận diện sớm những dấu hiệu cảnh báo để tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết là điều vô cùng quan trọng. Cùng với sự quan tâm và chăm sóc đúng mức, chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện và duy trì một tinh thần khỏe mạnh, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và đóng góp tích cực cho cộng đồng.

PHÒNG KHÁM TÂM LÝ – TÂM THẦN ĐỨC TÂM AN

Hotline: 091.630.3383

Fanpage Facebook: Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An

TikTok: bacsitamly.atd

Tài liệu tham khảo:

1. 1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response