Mất ngủ kéo dài vào ban đêm và những dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý

18/07/2025 admin

Mất ngủ kéo dài vào ban đêm không chỉ khiến bạn mệt mỏi hay giảm hiệu suất ban ngày, mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Theo phân loại rối loạn giấc ngủ hiện nay, đây được xem là một tình trạng cần can thiệp y khoa nếu kéo dài nhiều tuần, ảnh hưởng chức năng sống.

Khi nào mất ngủ ban đêm trở thành bệnh lý?

mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Khi mất ngủ kéo dài và ảnh hưởng đến sức khỏe, đó có thể là bệnh lý (Nguồn: Sưu tầm)

Theo hệ thống phân loại rối loạn giấc ngủ ICSD-III và DSM-V-TR, mất ngủ được chẩn đoán là bệnh lý khi người bệnh có ít nhất một trong các biểu hiện sau, lặp lại tối thiểu 3 đêm mỗi tuần, kéo dài liên tục từ 3 tháng trở lên:

  • Khó vào giấc ngủ (mất hơn 30 phút để ngủ)
  • Khó duy trì giấc ngủ (tỉnh dậy nhiều lần trong đêm, mỗi lần tỉnh nằm hơn 30 phút mới ngủ lại)
  • Cảm giác không sảng khoái sau ngủ, mệt mỏi khi thức dậy

Đồng thời, các triệu chứng này ảnh hưởng đến chức năng ban ngày, như giảm khả năng làm việc, học tập, rối loạn cảm xúc và khó hòa nhập xã hội.

Việc phân loại rối loạn giấc ngủ là cần thiết để phân biệt nguyên nhân gây mất ngủ, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Các phân loại hiện đại không chỉ dựa vào biểu hiện triệu chứng (ví dụ: mất ngủ, buồn ngủ quá mức) mà còn xét đến yếu tố sinh lý bệnh và hệ thống cơ thể liên quan như nhịp sinh học, hô hấp, thần kinh,…

Theo ICSD-3, có 7 loại rối loạn giấc ngủ chính:

  • Mất ngủ
  • Rối loạn nhịp thở liên quan đến giấc ngủ
  • Rối loạn trung ương của chứng ngủ rũ
  • Rối loạn nhịp sinh học ngủ-thức
  • Bệnh mất ngủ giả
  • Rối loạn vận động liên quan đến giấc ngủ
  • Các rối loạn giấc ngủ khác

Riêng nhóm mất ngủ được chia thành 3 nhóm chính:

  • Mất ngủ ngắn hạn (Short-Term Insomnia Disorder)
  • Mất ngủ mạn tính (Chronic Insomnia Disorder)
  • Mất ngủ không phân loại khác (Other Insomnia Disorder)

Nguy cơ bệnh lý liên quan đến mất ngủ mạn tính

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngủ dưới 7 giờ mỗi đêm có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch, nội tiết, miễn dịch và thần kinh.

Rối loạn lo âu, trầm cảm

mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Mất ngủ kéo dài dẫn đến rối loạn lo âu, stress (Nguồn: Sưu tầm)

Mất ngủ kéo dài có liên quan mật thiết đến cảm xúc tiêu cực, căng thẳng và tăng nguy cơ mắc rối loạn lo âu và trầm cảm. Ở nhóm thanh thiếu niên, tình trạng thiếu ngủ có thể đi kèm với hành vi bốc đồng, sử dụng chất kích thích, chán sống. Dù chưa xác định được mối quan hệ nhân quả một chiều, nhưng mất ngủ thường kéo theo nhiều triệu chứng trầm cảm và mức độ tự đánh giá bản thân thấp hơn theo thời gian.

Suy nhược thần kinh

mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Cơ thể mệt mỏi khi mất ngủ kéo dài vào ban đêm (Nguồn: Sưu tầm)

Ở một số người, stress gây mất ngủ, và khi mất ngủ kéo dài, cơ thể không đủ khả năng phục hồi. Hệ thần kinh sẽ bị quá tải, dễ dẫn đến tình trạng suy nhược thần kinh, biểu hiện bằng:

  • Mệt mỏi mãn tính
  • Giảm tập trung, trí nhớ
  • Cáu gắt, dễ kích động
  • Cảm giác bất lực, quá tải tinh thần

Thiếu ngủ lâu ngày làm trầm trọng hơn mọi triệu chứng tâm thần tiềm ẩn, có thể dẫn đến khủng hoảng nội tâm hoặc khủng hoảng hành vi.

Tăng nguy cơ tiểu đường, tim mạch, Alzheimer

mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Có thể dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường (Nguồn: Sưu tầm)

  • Tiểu đường: Người ngủ ≤ 5 tiếng/ngày có nguy cơ tiểu đường cao gấp 2,5 lần so với người ngủ đủ 7–8 tiếng.
  • Tim mạch: Mất ngủ liên quan đến tăng huyết áp, tăng hoạt động thần kinh giao cảm, nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Ngay cả mất ngủ ngắn hạn cũng cho thấy chỉ số huyết áp tăng đáng kể.
  • Alzheimer: Khoảng 25% bệnh nhân Alzheimer có rối loạn giấc ngủ. Họ thường thức dậy nhiều lần vào ban đêm, mất pha ngủ sâu – giai đoạn giúp cơ thể và não phục hồi. Điều này thúc đẩy quá trình thoái hóa thần kinh nhanh hơn.

>> Xem thêm: Tác hại nguy hiểm và hướng điều trị hiệu quả với triệu chứng mất ngủ kéo dài

Các bước xử lý nếu bị mất ngủ kéo dài

Mất ngủ kéo dài vào ban đêm có thể được điều trị bằng liệu pháp hành vi và thuốc – riêng lẻ hoặc kết hợp. Trong đó, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT-I) được chứng minh hiệu quả bền vững hơn.

Áp dụng liệu pháp CBT-i

CBT-I là phương pháp trị liệu khoa học, có cấu trúc rõ ràng, được thiết kế riêng cho người bị mất ngủ. Gồm ba thành phần chính:

  • Nhận thức: Sửa đổi niềm tin sai lệch về giấc ngủ (ví dụ: “tôi sẽ kiệt sức nếu không ngủ được 8 tiếng”)
  • Hành vi: Hạn chế thời gian nằm trên giường, kiểm soát kích thích, thư giãn trước khi ngủ
  • Tâm lý & giáo dục: Giúp người bệnh hiểu mối liên hệ giữa suy nghĩ, cảm xúc và giấc ngủ

Khoảng 70-80% người bệnh thấy chất lượng giấc ngủ cải thiện rõ rệt sau 6 tháng áp dụng liệu pháp này.

Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ

mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Tìm đến sự hỗ trợ bác sĩ chuyên khoa để tìm phương án điều trị phù hợp (Nguồn: Sưu tầm)

Bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp xác định nguyên nhân mất ngủ (tâm lý, thần kinh, nội khoa…) và tư vấn hướng điều trị phù hợp. Trong một số trường hợp, có thể cần thực hiện thêm đo đa ký giấc ngủ để đánh giá tình trạng rối loạn liên quan.

Khi nào cần dùng thuốc?

Thuốc ngủ hoặc thuốc hỗ trợ giấc ngủ chỉ được dùng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Nguyên tắc điều trị:

  • Dùng liều thấp nhất có hiệu quả
  • Không dùng liên tục quá 10 ngày
  • Không lạm dụng thuốc kê đơn lẫn không kê đơn

Nhóm thuốc thường được chỉ định gồm:

  • Thuốc nhóm benzodiazepine hoặc không benzodiazepine (giúp vào giấc hoặc kéo dài giấc ngủ)
  • Thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng histamin, thuốc an thần khác (tùy tình trạng cụ thể)
mất ngủ kéo dài vào ban đêm

Cần sử dụng thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ (Nguồn: Sưu tầm)

Dù có thể hỗ trợ tạm thời, thuốc không phải là giải pháp lâu dài, mà nên kết hợp cùng liệu pháp hành vi và chăm sóc tổng thể.

Mất ngủ kéo dài vào ban đêm là tình trạng không thể xem nhẹ, bởi nó tiềm ẩn nhiều hậu quả về thể chất lẫn tinh thần. Can thiệp sớm bằng liệu pháp đúng và sự đồng hành của bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp bạn cải thiện giấc ngủ, lấy lại năng lượng sống và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong thăm khám, chẩn đoán và điều trị các rối loạn giấc ngủ. Chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn trong từng giai đoạn, từ tầm soát, trị liệu đến chăm sóc tinh thần bền vững.

Liên hệ tư vấn bởi Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An:

Đặt lịch hẹn ngay hôm nay để được tư vấn và điều trị một cách toàn diện và khoa học!

Tài liệu tham khảo:

  1. International Classification of Sleep Disorders (ICSD-3-TR). Third Edition. America Academy of Sleep Medicine. 
  2. J. Holka-Pokorska et al. “Sleep Disorders”. January 2021. 

Liên hệ