Rối loạn thần kinh thực vật ảnh hưởng đến chức năng tự động của cơ thể như nhịp tim, huyết áp và tiêu hóa. Ngoài việc dùng thuốc và luyện tập thể chất, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và cải thiện triệu chứng. Bài viết dưới đây từ Phòng khám Đức Tâm An sẽ gợi ý giúp bạn chế độ ăn cho người bị rối loạn thần kinh thực vật để hiểu rõ nên ăn gì, tránh gì để hỗ trợ hệ thần kinh hoạt động ổn định.
Vai trò của dinh dưỡng đối với hệ thần kinh thực vật
Hệ thần kinh tự chủ không chỉ điều hành các chức năng sống cơ bản mà còn liên kết chặt chẽ với hệ vi sinh vật đường ruột thông qua trục ruột – não. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn giàu lipid lành mạnh và polyphenol có thể làm giảm viêm, bảo vệ hàng rào ruột, từ đó giảm gánh nặng lên hệ thần kinh thực vật.
Thực phẩm nên bổ sung
Một chế độ ăn uống khoa học, giàu dưỡng chất có thể tác động tích cực đến hệ thần kinh, đặc biệt là với người bị rối loạn thần kinh thực vật. Dưới đây là các nhóm thực phẩm có lợi giúp nuôi dưỡng hệ thần kinh khỏe mạnh, điều hòa cảm xúc và cải thiện khả năng thích nghi với căng thẳng.
1. Nhóm thực phẩm tốt cho hệ thần kinh
Bổ sung trái cây vào chế độ ăn cho người bị rối loạn thần kinh thực vật (Nguồn: Sưu tầm)
- Trái cây tươi, rau củ, các loại đậu (như đậu lăng, đậu gà), hạt (óc chó, hạnh nhân, hạt chia) và ngũ cốc nguyên hạt đều là nguồn thực phẩm dồi dào vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa và chất xơ. Những thành phần này giúp giảm viêm, cải thiện chức năng nhận thức, hỗ trợ quá trình dẫn truyền thần kinh và nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột – yếu tố then chốt trong trục liên kết ruột – não.
- Chất béo lành mạnh từ cá béo như cá hồi, cá thu, cá cơm cũng rất cần thiết. Đây là nguồn cung cấp omega-3 (EPA và DHA), đặc biệt là DHA – một axit béo thiết yếu giúp duy trì cấu trúc và hoạt động ổn định của não bộ và hệ thần kinh. Bổ sung cá béo 2–3 lần mỗi tuần, hoặc dùng dầu cá chất lượng cao nếu cần, là lựa chọn tối ưu cho người bị rối loạn thần kinh thực vật.
- Ngoài ra, các loại thực phẩm giàu polyphenol như trà xanh, nghệ, việt quất, dâu tây, quả nho đen… có tác dụng hỗ trợ tái tạo tế bào thần kinh và tăng lưu lượng máu lên não. Flavonoid – hợp chất có trong các loại quả mọng – cũng đã được chứng minh là có khả năng cải thiện trí nhớ và khả năng tập trung.
2. Khoáng chất và vitamin thiết yếu
- Sự cân bằng điện giải đóng vai trò sống còn trong việc điều hòa huyết áp, dẫn truyền thần kinh và duy trì năng lượng. Những khoáng chất như magiê, kali và natri giúp cải thiện sự ổn định thần kinh, giảm cảm giác mệt mỏi và hỗ trợ khả năng thích nghi với các thay đổi về tư thế (đặc biệt trong hội chứng POTS).
Bổ sung vitamin nhóm cho người bị rối loạn thần kinh thực vật (Nguồn: Sưu tầm)
- Các vitamin nhóm B (đặc biệt là B1, B6, B12) đóng vai trò thiết yếu trong việc tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, bảo vệ bao myelin và phòng ngừa tổn thương thần kinh. Đồng thời, các vitamin C, E và D3 góp phần tăng cường miễn dịch, chống lại tác động của gốc tự do và hỗ trợ hồi phục mô thần kinh bị tổn thương.
3. Thực phẩm giúp giảm căng thẳng và điều hòa cảm xúc
Bổ sung thêm ngũ cốc (Nguồn: Sưu tầm)
- Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt, bánh mì nguyên cám chứa tryptophan – một axit amin tham gia sản xuất serotonin, chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác thư giãn, dễ ngủ và ổn định tâm trạng.
- Kết hợp ngũ cốc với trái cây và rau xanh nhiều màu (bí đỏ, cà rốt, bông cải xanh, cải xoăn, quả mọng…) sẽ cung cấp thêm vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa và cải thiện trạng thái tâm lý một cách tự nhiên.
Thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh
Đối với người mắc rối loạn thần kinh thực vật, một số loại thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, hồi hộp, rối loạn tiêu hóa hoặc dao động huyết áp. Việc hiểu rõ những nhóm thực phẩm cần hạn chế sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
- Caffeine: Caffeine có thể dẫn đến tăng nhịp tim và huyết áp dao động – những triệu chứng phổ biến ở người bị rối loạn chức năng hệ thần kinh thực vật. Việc sử dụng quá nhiều cà phê, trà đặc hoặc nước tăng lực có thể kích thích quá mức hệ thần kinh và làm triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.
- Rượu: Nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn việc uống rượu. Rượu có thể gây mất nước, làm trầm trọng thêm các triệu chứng như chóng mặt, đánh trống ngực và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ngoài ra, rượu còn có thể tương tác bất lợi với thuốc điều trị được sử dụng cho người rối loạn thần kinh thực vật.
- Thực phẩm nhiều đường: Đường có thể gây ra hiện tượng tăng và giảm đột ngột lượng đường huyết, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, chóng mặt và bồn chồn. Các loại bánh ngọt, nước có gas, kẹo và món tráng miệng nhiều đường cần được kiểm soát chặt chẽ trong khẩu phần hàng ngày.
- Thực phẩm mặn: Việc bổ sung muối ở mức độ vừa phải có thể có lợi cho một số trường hợp rối loạn thần kinh thực vật (như hội chứng POTS), tuy nhiên tiêu thụ quá nhiều muối có thể gây tăng huyết áp và giữ nước. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định lượng muối phù hợp cho từng cá nhân.
- Thực phẩm cay: Thực phẩm quá cay có thể gây khó chịu tiêu hóa như buồn nôn, đầy bụng hoặc ợ nóng – những yếu tố làm trầm trọng thêm các triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật. Hạn chế sử dụng ớt, tiêu, mù tạt hoặc các món ăn có vị cay nồng sẽ giúp hệ thần kinh ổn định hơn.
Tránh đồ ăn cay nóng (Nguồn: Sưu tầm)
- Gluten và sữa: Một số người mắc rối loạn thần kinh thực vật có thể nhạy cảm với gluten (có trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen) hoặc các sản phẩm từ sữa. Việc tiêu thụ những thực phẩm này có thể dẫn đến khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy và tăng tình trạng viêm. Trong trường hợp nghi ngờ không dung nạp, nên thử áp dụng chế độ ăn không chứa gluten và sữa trong một thời gian ngắn để theo dõi phản ứng của cơ thể.
- Thực phẩm giàu histamine: Những thực phẩm như pho mát lâu năm, các sản phẩm lên men, cá hộp, rượu vang có thể chứa lượng histamine cao. Với người nhạy cảm, histamine có thể gây đau đầu, đỏ bừng mặt, đánh trống ngực – các triệu chứng dễ nhầm với rối loạn thần kinh thực vật. Chế độ ăn ít histamine có thể hỗ trợ cải thiện các biểu hiện ở nhóm bệnh nhân này.
Chế độ ăn uống khoa học, giàu dưỡng chất có thể góp phần quan trọng trong việc ổn định hệ thần kinh thực vật và cải thiện các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, hồi hộp hay rối loạn tiêu hóa. Việc bổ sung các thực phẩm lành mạnh và hạn chế các yếu tố kích thích là bước hỗ trợ cần thiết bên cạnh điều trị y tế và thay đổi lối sống.
Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề liên quan đến rối loạn thần kinh thực vật hoặc nghi ngờ mắc các rối loạn này, hãy liên hệ với Phòng khám Đức Tâm An để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu từ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa, giúp bạn xây dựng lộ trình phục hồi hiệu quả và toàn diện.
PHÒNG KHÁM TÂM LÝ – TÂM THẦN ĐỨC TÂM AN
Hotline: 091.630.3383
Fanpage Facebook: Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An
TikTok: bacsitamly.atd
