Cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật: Phác đồ chuẩn y khoa năm 2025

27/06/2025 admin

Rối loạn thần kinh thực vật (RLTKTV) là tình trạng mất cân bằng trong hoạt động của hệ thần kinh tự chủ, ảnh hưởng đến các chức năng sống như nhịp tim, huyết áp, tiêu hóa, nhiệt độ cơ thể và hô hấp. Để điều trị hiệu quả, cần một phác đồ toàn diện kết hợp giữa thuốc men, hỗ trợ tâm lý và thay đổi lối sống. Bài viết dưới đây của Phòng khám Đức Tâm An sẽ giúp bạn hiểu rõ cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật theo phác đồ chuẩn cập nhật năm 2025.

Các phương pháp điều trị rối loạn thần kinh thực vật phổ biến

Điều trị nội khoa

Cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật Phác đồ chuẩn y khoa năm 2025

Mục tiêu của điều trị nội khoa là kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tùy theo biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định:

  • Thuốc tăng huyết áp: Fludrocortisone và Midodrine hỗ trợ tăng huyết áp, nhất là với bệnh nhân bị hạ huyết áp tư thế.
  • Thuốc ổn định nhịp tim: Beta-blockers như Propranolol được dùng cho các trường hợp hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (POTS).
  • Thuốc chống lo âu và trầm cảm: Nhóm SSRI (như Prozac, Zoloft) hoặc thuốc an thần (Xanax, Ativan) giúp kiểm soát rối loạn cảm xúc đi kèm.

Lưu ý: Việc dùng thuốc cần được bác sĩ chuyên khoa kê đơn và theo dõi định kỳ.

Điều trị hỗ trợ bằng tâm lý

Cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật Phác đồ chuẩn y khoa năm 2025

Điều trị tâm lý đóng vai trò không thể thiếu trong cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật:

  • Tư vấn tâm lý cá nhân: Giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng sức khỏe và giảm thiểu lo âu.
  • Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT): Hướng dẫn thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực, cải thiện khả năng đối phó với căng thẳng.
  • Huấn luyện thần kinh (neuroplasticity training): Các bài tập phục hồi chức năng thần kinh, góp phần cải thiện cân bằng hệ thần kinh tự chủ.

Phác đồ điều trị rối loạn thần kinh thực vật chuẩn năm 2025

Phác đồ điều trị rối loạn thần kinh thực vật năm 2025 tập trung vào tiếp cận đa chiều:

  1. Đánh giá lâm sàng và chẩn đoán: Việc chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên bắt buộc trong điều trị. Bác sĩ sẽ sử dụng các xét nghiệm chuyên sâu như thử nghiệm nghiêng (Tilt Table Test) để đánh giá phản ứng huyết áp và nhịp tim khi thay đổi tư thế, điện tâm đồ và siêu âm tim để kiểm tra chức năng tim mạch, cùng với các xét nghiệm chức năng tuyến giáp nhằm phát hiện những nguyên nhân tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh thực vật.
  2. Điều trị nội khoa: Sau khi xác định dạng rối loạn, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp với từng trường hợp cụ thể, như thuốc điều chỉnh huyết áp, kiểm soát nhịp tim hoặc ổn định tâm thần kinh. Việc điều trị bằng thuốc luôn đi kèm theo dõi chặt chẽ để đánh giá đáp ứng và điều chỉnh liều lượng, loại thuốc phù hợp nhằm đạt hiệu quả tối ưu và giảm thiểu tác dụng phụ.
  3. Thay đổi lối sống: Đây là một phần không thể thiếu trong phác đồ điều trị. Bệnh nhân được khuyến khích tăng cường hoạt động thể chất ở mức phù hợp, duy trì chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh, tăng cường hydrat hóa bằng cách uống đủ nước mỗi ngày và, nếu cần thiết, sử dụng trang phục chuyên dụng như quần áo nén để hỗ trợ cải thiện tuần hoàn, đặc biệt với những người có biểu hiện tụt huyết áp tư thế.
  4. Hỗ trợ tâm lý: Yếu tố tâm lý đóng vai trò rất quan trọng trong điều trị rối loạn thần kinh thực vật. Việc kết hợp liệu pháp tâm lý, bao gồm tư vấn cá nhân hoặc trị liệu nhận thức – hành vi (CBT), giúp bệnh nhân kiểm soát tốt căng thẳng, giảm lo âu, từ đó cải thiện trạng thái cảm xúc và tăng hiệu quả điều trị. Đồng thời, huấn luyện thần kinh thông qua các chương trình phục hồi chức năng hệ thần kinh tự chủ cũng là biện pháp hỗ trợ hữu ích, giúp tăng khả năng thích nghi và điều hòa lại hoạt động thần kinh một cách tự nhiên và ổn định hơn theo thời gian.

Thời gian điều trị và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả

Thời gian điều trị rối loạn thần kinh thực vật thường kéo dài từ 6 đến 12 tháng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và khả năng đáp ứng với phác đồ. Với các trường hợp bệnh đã tiến triển mạn tính hoặc triệu chứng kéo dài, thời gian điều trị có thể lâu hơn và cần theo dõi sát sao hơn.

Hiệu quả điều trị rối loạn thần kinh thực vật chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố:

  • Mức độ tuân thủ phác đồ điều trị, bao gồm việc dùng thuốc đúng cách, thay đổi lối sống và tập luyện đều đặn.
  • Sự hỗ trợ từ gia đình và môi trường sống tích cực, giúp người bệnh duy trì tinh thần ổn định và giảm căng thẳng trong quá trình hồi phục.

Các lưu ý trong quá trình điều trị rối loạn thần kinh thực vật

Có nên trì hoãn điều trị không?

Cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật Phác đồ chuẩn y khoa năm 2025

Không nên trì hoãn điều trị rối loạn thần kinh thực vật. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục. Trên thực tế, nhiều bệnh nhân có xu hướng phủ nhận tình trạng sức khỏe hoặc chần chừ điều trị do lo ngại tâm lý. Tuy nhiên, sự trì hoãn này chính là yếu tố khiến bệnh kéo dài, tiến triển nặng hơn và dễ chuyển sang giai đoạn mạn tính. Khi đó, triệu chứng thường phức tạp hơn, việc điều trị khó khăn hơn, chi phí tăng cao và khả năng hồi phục giảm rõ rệt.

Khi nào cần tái khám?

Cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật Phác đồ chuẩn y khoa năm 2025

Người bệnh nên tái khám định kỳ đều đặn, đặc biệt trong giai đoạn đầu của quá trình điều trị. Khuyến cáo nên tái khám mỗi 2 đến 4 tuần hoặc theo lịch hẹn của bác sĩ. Ngoài ra, cần đến khám ngay khi có dấu hiệu thay đổi bất thường về triệu chứng, hoặc xuất hiện tác dụng phụ liên quan đến thuốc. Việc tái khám không chỉ giúp theo dõi tiến triển, mà còn là cơ hội để bác sĩ đánh giá lại phác đồ điều trị và điều chỉnh phù hợp nhằm đạt hiệu quả tối ưu trong từng giai đoạn.

Câu hỏi thường gặp về rối loạn thần kinh thực vật

1. Rối loạn thần kinh thực vật thường gây ra những triệu chứng gì?

Người mắc rối loạn thần kinh thực vật có thể gặp các triệu chứng như tụt huyết áp khi đứng lên (hạ huyết áp tư thế), nhịp tim tăng bất thường khi thay đổi tư thế (POTS), tim đập nhanh hoặc chậm thất thường, và huyết áp dao động không ổn định. Một số người còn cảm thấy mệt mỏi kéo dài, chóng mặt, khó tập trung hoặc rối loạn tiêu hóa.

2. Tôi có thể kiểm soát triệu chứng bằng chế độ ăn uống không?

Có. Việc ăn uống đúng cách giúp hỗ trợ điều hòa hoạt động của hệ thần kinh tự chủ. Bạn nên tăng lượng muối (nếu không có bệnh lý cần hạn chế), uống đủ nước, ăn các bữa nhỏ thường xuyên trong ngày, hạn chế thực phẩm dễ gây tụt huyết áp (như rượu, caffeine), và bổ sung thực phẩm giàu omega-3 như cá béo, hạt lanh hoặc dầu oliu.

3. Nên tập thể dục như thế nào nếu bị rối loạn thần kinh thực vật?

Người bệnh nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng và đều đặn như đi bộ, đạp xe tại chỗ, bơi lội, yoga hoặc Pilates. Các bài tập aerobic cường độ thấp hoặc tập sức bền nhẹ cũng giúp cải thiện tuần hoàn và tăng khả năng điều hòa huyết áp, nhịp tim. Nên tránh thay đổi tư thế đột ngột khi tập.

4. Các liệu pháp thay thế như châm cứu có hiệu quả không?

Châm cứu có thể là một phương pháp hỗ trợ hữu ích. Một số người bệnh ghi nhận châm cứu giúp giảm căng thẳng, cải thiện chất lượng giấc ngủ và ổn định huyết áp, nhịp tim. Tuy nhiên, đây chỉ nên xem là liệu pháp bổ trợ, không thay thế cho điều trị chính thống.

5. Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) có giúp ích gì không?

Có. CBT là một trong những liệu pháp tâm lý hiệu quả dành cho người bị rối loạn thần kinh thực vật. Phương pháp này giúp người bệnh nhận diện và điều chỉnh suy nghĩ tiêu cực, giảm lo âu, tăng khả năng kiểm soát cảm xúc và xây dựng lối sống tinh thần lành mạnh – từ đó hỗ trợ cải thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống.

Rối loạn thần kinh thực vật là một tình trạng không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải những triệu chứng như tim đập nhanh, hoa mắt khi đứng dậy, lo âu kéo dài… hãy chủ động thăm khám sớm. Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tại Đức Tâm An luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình phục hồi sức khỏe tinh thần – thể chất một cách bền vững.

PHÒNG KHÁM TÂM LÝ – TÂM THẦN ĐỨC TÂM AN

Hotline: 091.630.3383

Fanpage Facebook: Phòng khám Tâm lý – Tâm thần Đức Tâm An

TikTok: bacsitamly.atd

Tài liệu tham khảo:

  1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7533143/ 
  2. https://www.numberanalytics.com/blog/managing-autonomic-nervous-system-disorders

Liên hệ